Filozofi i njohur kinez,Konfuci,eshte i pari qe me dijet e tij sintetizoi bazat e arsytimit te popullit kinez.Filozofija e tije mbeshtetet ne moralin vetijak dhe arsytimin vetijak:Qeveritaret duhet ti sherbejne popullit duke dhen shembullin personal.Thoshte konfuci..
Kjo filozofi ka ekzistuar ne jeten dhe kulturen kineze ne me shume se dymije vjet me pare dhe ka ndikuare ne shume njerez te botes.
Konfuci ka lindur rreth vitit 551 p.e.s. ne qendren e vogel Lu,pjese e territorit qe sote bije ne provincen e Shantungut ne veri te kines.
vdiq ne 479 p.e.s.
Konfucin e kane vlersuar si themelues te fese,por kjo nuk eshte e sakte.Ai,pothuajse asnjehere nuk eshte deklaruar pas ndonje feje,nuk ka folur per jeten pertej varrit dhe nuk ka pranuar asnje forme pikepamje metafizike.Ne te vertete ai eshte filozof boterore me interesa te m
edha per moralin vetiak dhe politik per sjelljen morale.
Sipas Konfucit ,dy jane vecorite krysore qe percaktojne sjelljen e njeriut,
JEN dhe LI. nga njehere jen perkthehet "besnikri" dhe "dashuri" por me sakte munde te thuhet "meraku shpirterore per te afermit".
Ndersa Li ne vetevete permban sjelljen njerzore,ritualin fetare,zakonet,etiken dhe korrektesin.
Mendimtari kinez nuk e pranonte tiranin.ai besonte ne ekzistencen e shtetit per te miren e popullit dhe ekzistencen e popullit per te,udheheqsite duhet te drejtojne me shembullin e tyre moral dhe jo me force.Nje nder maksimate eshte nje varijante i se drejtes se arte
."ATE QE NUK DO TE TA BEJNE TE TJERET,MOS U BEJE TI ATYRE" thoshte Ai
Arsytimi baze i Konfucit eshte tejet konservator.
konfuci jetoj ne kohen e dinastise Cou,prijudhe e ideve te medha intelektuale ne kine.udheheqsite e atehershem nuk i pranun mesazhet e tije..megjithate pas vdekjes ato u perhapen ne te gjithe vendin.Ditet te zeza per konfucin erdhen ne vitin 221 p.e.s. kur pushtetin e mori dinastia Cin.Mbreti i pare i kesaje dinastije,Shi Huant Ti, vendosi te c'rrenjose ndikimin konfucjan per shkeputje nga e kaluara.
urdhroi te denoheshin idete e Konfucit dhe te digjeshin te gjithe librat e tije.pas disa vitesh kur erdhi fundi i dinastise Cin,studijusit e konfucit,per se dyti arriten lirishte te predikonin doktrinen e tyre..keshtu ne vitin 206 p.e.s. konfuci u be filozofia krysore ne shtetin Kinez.
Idete e tije jane zbatuar nga pjesa me e madhe e pupollit Kinez dhe gjate 2000 vjeteve kane patur ndikim te thelle ne subjektin e tyre dhe menyren e te menduarit.ka disa arsye,qe konfuci ndikoi aqe shume te kinezet:Se pari,cilesite vetijake si ciltersia,sinceriteti dhe ndershmeria ishin vetit te rendesishme te tij;
Se dyti,ai ishte praktik dhe i matur dhe nuk kerkonte gjera te pamundura nga ithtaret e vete.kur u be fisnik nuk pranoi te quhej shenjetor.
Me kete sjellje konfuci u be personifikimii normave morale te sjelljes se popullit Kinez.Ketu gjendet celsi i suksesit te madhe te ideve te tijene kine.
Ai pate efekte te jashtezakonshme ne filozofine shteterore.
filozofija Konfucjane nihet sdudjohet dhe praktikohet jo vetem ne kine por ne mbare boten duke e bere konfucin nje nder filozofet me te medhenje boterore.
