Sapo nis të dëgjohen shqetësimet e para në lidhje me kollën te të vegjlit, gjyshet vrapojnë për të zierë gjethet e dafinave apo për të na dhënë ndonjë çaj kamomil të ngrohtë. E në fakt, shpesh kolla e fortë të irriton fytin dhe nuk të lë të flesh. Nëse kjo u ndodh fëmijëve, prindërit shqetësohen, shkojnë menjëherë në farmaci dhe kërkojnë zgjidhjen më të lehtë: një shurup qetësues që të pushojë kollën dhe të rikthejë gjumin. Ftohja dhe kolla janë shkaktarët më të shpeshtë që fëmijët, gjatë dimrit, marrin ilaçe. Pjesa më e madhe e këtyre mjekimeve, që përmbajnë lehtësues, janë kundër alergjive e nuk kanë etiketa. Një vit më parë, FDA-ja amerikane (“Food and Drug Administration”) nuk ishte dakord që fëmijët nën moshën 6 vjeç të përdornin këto preparate kundër kollës, por para pak ditësh, debati mbi këtë temë u hap sërish. Në Shtetet e Bashkuara, shoqata “Consumer health-care products association” deklaroi se “dëshiron t’i rishikojë edhe një herë vullnetarisht etiketat e preparateve për kollën dhe ftohjen. Mbi ambalazhin e këtyre produkteve do të shkruhet se nuk duhet të përdoren nga fëmijë nën 4 vjeç”. Tani kemi bërë një hap përpara, thekson një pjesëtar i shoqatës CHPA, sepse mes ilaçeve të reklamuara të FDA-së në 2007-n, produktet e reja që tani e tutje do të kenë një tregues të qartë.
Por çdo të bëhet me ato preparate të cilat ndodhen në treg dhe që prodhuesit e tyre nuk dëshirojnë t’i tërheqin? “Iniciativa duket si një kompromis pa bazë shkencore. Këto ilaçe, efektshmëria e të cilave te moshat e vogla nuk është verifikuar kurrë, kanë pushtuar tregun. Është një biznes i madh, por i vështirë për të përcaktuar sasinë, sepse nuk kërkon recetë mjekësore, gjithashtu janë specialitete të patestuara te pacientët e vegjël”, thekson presidenti i Qendrës Kombëtare të Kërkimit për Gratë dhe Fëmijët.
Rasti i ilaçeve për kollën dhe ftohjen e fëmijëve u shfaq vitin e kaluar përtej oqeanit. Si proces kishte filluar kohë më parë. Sipas shenjave që i kanë mbërritur Qendrës për Kontrollin e Sëmundjeve të Atlantës, të cilët monitorojnë në SHBA ngjarjet e rrezikshme dhe vdekshmërinë e lidhur me ilaçet, nga viti 2004 deri në 2006-n ishin 1519 rastet e fëmijëve nën moshën 2-vjeçare që kishin përfunduar në spital për shqetësime respiratore ose probleme të tjera, për shkak të këtyre produkteve pa etiketa. Gjatë asaj kohe, shoqata amerikane e konsumatorëve, “Public Citizen”, denoncoi 123 vdekje (nga viti 1969 deri në 2006-n), që lidheshin me përdorimin e ilaçeve të kollës dhe ftohjes. Ajo bëri një peticion që të zgjatej kundërkëshillimi deri në moshën 12-vjeçare. “Më 19 nëntor të 2007-s, komiteti konsultativ për ilaçet e fëmijëve pa recetën mjekësore të FDA-së, u prononcua në favor të përdorimit të produkteve për kollën dhe ftohjen te fëmijët nën moshën 6 vjeç, duke rihapur kështu debatin për t’i analizuar ilaçet e fëmijëve. Nga studimet e bëra është provuar se këto preparate të bëjnë dëm: sipas të dhënave të Qendrës për Kontrollin e Sëmundjeve, më shumë se 7 mijë fëmijë nën moshën 12-vjeçare i drejtohen urgjencës për anomali të shkaktuara nga këto ilaçe. Por edhe pse janë të rrezikshme, mbeten ilaçet më të përdorura. Këtë e konfirmon një sondazh, ku pyetjes “A përdorni shurup për të lehtësuar kollën?”, i janë përgjigjur prindërit e 4200 fëmijëve dhe adoleshentëve.
Pra, para se t’u jepni fëmijëve një ilaç, duhet të lexoni gjithmonë manualin e përdorimit (ku përfshihen edhe efektet anësore) dhe të bëni kujdes karshi çdo ndjesie që iu krijohet. Një studim i bërë kohët e fundit ka treguar se pacientët nuk njohin 37% të efekteve anësore dhe në pjesën më të madhe të rasteve konsultohen me mjekun apo pediatrin e familjes. Kudo është përhapur ideja që shurupet për fëmijët nuk janë të dëmshme, por studimet kanë treguar se ndodh e kundërta. Në dy vjet e gjysmë në Institutin e Shëndetit kanë ardhur 124 sinjalizime për bashkëveprime të kundërta, ku 65% e të cilave kanë qenë me probleme të mëdha, e pacientët e vegjël janë shtruar në spital. Në 10% të rasteve mjekët janë trembur për jetën e pacientëve të tyre. Këto shurupe duhen përdorur me rekomandimin e mjekut, sidomos në rastin e të sapolindurve dhe fëmijëve nën moshën 6-vjeçare.
