Theofan Stilian Noli

Titulli: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:22 am

Theofan Stilian Noli

Fan Noli ka lindur ne nje dite te shenjte (Theofania ose Epifania qe do te thote Shfaqja e Zotit) , 6 Janar, dhe prej ketij shkaku i eshte vene emri Theofan (shkurt i mbeti Fan).

Noli ka lindur ne te njejten date qe u pagezua Krishti ne lumin Jordan, ne Diten e Ujit te Bekuar. Theofan Stilian Noli u lind me 6 janar te vitit 1882.

Emri i Nolit, Theofan Stilian Noli , eshte lidhur me gjithe kulturen e re shqiptare te shekullit tone, por per fat te keq si shume artiste te medhenj shqiptare, ai lindi dhe vdiq larg atdheut.

Vendlindja, Ibrik-tepeja ose Qyteza, nje fshat shqiptar ne Traki, afer Adrianopojes, si dhe disa fshatra te tjera afer tij ishin per Nolin nga menyra e jeteses, zakonet e temperamenti, si nje copez e shkeputur nga Shqiperia. Aty shpirti i tij thithi te paster boten shqiptare, kulturen e gjere popullore, mori informacionin e pare per historine e Shqiperise e jeten e kryetrimit Skenderbe. Por midis ketyre dy vendeve zemra e tij e madhe rrahu vetem per Shqiperine, shpirti i tij krijoi gjera madheshtore qe e lartesuan dinjitetin e shqiptarit, kurse ne veprimtarine energjike te perditshme iu perkushtua pavaresise e teresise tokesore te atdheut dhe sidomos demokratizimit te jetes shqiptare.

Pasi kreu ne greqisht shkollen fillore dhe gjimnazin, ne vitin 1900, ne moshen 18 vjecare, ai u largua nga vendlindja per te mos u kthyer dot me dhe shkoi ne Athine. Ne gjimnazin grek ai ishte njohur me letersine antike greke, me letersine evropiane e sidomos me vepren e Shekspiri. Kjo gje i kishte ngjallur atij deshiren per ta zgjeruar kulturen e vet, deshire qe mbeti e zjarrte ne shpirtin e tij deri sa vdiq. Keshtu ky djalosh i ri , me interesa te gjera, shendetlig, por i guximshem e me nje intuite te zhvilluar, i hyri rruges se studimeve, qe per te ishte mjaft e veshtire, sepse i mungonin mjetet financiare. Pikerisht prej kesaj mungese ai shpejt i nderpreu ato, te cilat do te mund t'i vazhdonte shume me vone, ne nje moshe te madhe. (Vetem me 1912 ai kreu studimet e larta dhe u diplomua per arte , kurse me pas ne moshen 55-vjecare, mbaroi konservatorin, dhe ne moshen 63-vjecare mori doktoraten e filozofise per histori).

Per te siguruar jetesen hyri ne nje shoqeri tramvajesh e me pas si sufler ne nje teater. Here-here luante edhe ndonje rol te vogel , por puna ne teater nuk i vleu me teper, sepse e nxiti te shkruante dramen "Zgjimi", ne greqisht, (e cila u ndalua te shfaqej sepse aludonte per levizjen shqiptare per liri), dhe me vone dramen ne shqip "Izraelite e filistine".

Me 1903 shkoi ne Egjipt ku punoi per dy vjet si mesues. Gjate kesaj kohe ai u njoh me patriote te shquar te kolonise shqiptare te Egjiptit: Thanas Tashkon e Jani Vruhon, te cilet luajten nje rol te rendesishem per drejtimin qe do te merrte jeta e Nolit. Ata e lidhen ate me levizjen patriotike shqiptare edhe ai po ne kete kohe perktheu ne greqisht vepren e Sami Frasherit "Shqiperia c'ka qene, c'eshte e c'do te behet".

Me 1906 Noli u dergua ne Amerike nga patriotet e kolonise se Egjiptit per organizimin e levizjes kombetare te shqiptareve te atjeshem. Brenda nje kohe te shkurter Noli krijoi shoqerine "Besa-bese", qe me pas u shkri ne federaten "Vatra"si dhe gazeten "Dielli".

Ne Amerike ai u detyrua te beje nje pune te rende qe te siguronte jetesen. Nga gjithe veprimtarite e kesaj periudhe te jetes politike te Nolit, me e rendesishmja eshte shkeputja e kishes ortodokse shqiptare. Per kete qellim me 1908 ai u dorezua prift dhe duke vazhduar traditen e nisur nga Kristoforidhi perktheu shume libra te ndryshem te kishes ne gjuhen shqipe.

Kur u shpall Pavaresia, Noli pershendeti qeverine e Ismail Qemalit, nderkohe qe kishte bere edhe nje udhetim neper Evrope per te mbrojtur ceshtjen shqiptare.

Periudha me e rendesishme e aktivitetit te tij ne te gjitha fushat eshte dekada 1920-1930. Me 1920 ai, se bashku me patriote te tjere, u perpoq dhe arriti te siguroje pranimin e Shqiperise ne Lidhjen e Kombeve. Me 1921 ai botoi edhe vepren e rendesishme "Historia e Skenderbeut". Gjate viteve `20-24, krijoi nje opozite demokratike ne Parlament.

Me fitoren e klanit te tij, Noli u caktua kryetari i qeverise se re, qe doli prej tij, qe eshte quajtur si qeveria me perparimtare ne Ballkan. Ajo shpalli nje program revolucionar e demokratik, por nuk arriti ta realizoje.

Revolucioni Demokratik ne Shqiperi u gjend menjehere i rrethuar nga qendrimi armiqsor i Fuqive te Medha, monarkive dhe qeverive evropiane te shteve ballkanike. Nolit iu desh te bente nje perpjekje te jashtezakonshme qe qeveria shqiptare te njihej. Por nderkohe gjithe forcat reaksionare te vendit, te kryesuara nga A.Zogu dhe te ndihmuara nga qeveria jugosllave si nga ana financiare, ashtu edhe me mercenare biellogardiste arriten ta rrezojne qeverine demokratike, e cila duke mos patur kohe te realizoje reformat e shpallura, sidomos reformen agrare, mbeti e shkeputur nga populli.

Noli u detyrua te mergoje jashte vendit ne Austri dhe u denua me vdekje ne mungese. Gjithe demokratet revolucionare ne mergim themeluan ne Vjene Komitetin Nacional Revolucionar (Konare) me Nolin si kryetar. Ne organin "Liria Kombetare" te ketij Komiteti qe dilte ne Gjeneve, Noli botoi shume artikuj kunder armiqtve te ceshtje shqiptare, fashizmit dhe reaksionit dhe disa nga poezite e tij me te mira.

Noliu end neper Evrope plot tete vjet, duke mos pushuar se punuari per Shqiperine, me shprese se do te vinte nje dite qe ai te kthehej perseri. Por me 1932, kur Zogu arriti te forconte mjaft pushtetin e tij despotik, ai e humbi shpresen dhe u largua per ne Amerike per te mos e pare me kurre atdheun. Me mire se gjithcka, gjendjen e rende shpirterore te tij ne kete kohe e shpreh poezia "Moisiu ne mal".

Kryeprofetit dita i ngryset
Dhe shpirtkeputur perdhe permbyset
Me lot ne sy, me zemer te ngrire
I lyp meshire.
Pse kaqe gjate, Zot, m'arratise,
Pse me perplase, me perpelise,
Pse shpresen dyzetvjet ma ushqeve,
Dhe sot ma preve?

Pervec veprimtarise shume te rendesishme politike, poetike e publicistike, gjate ketij dhjetevjecari Noli perktheu tragjedite e Shekspirit, Rubairat e Omar Khajamit, Don Kishotin e Servantesit etj. Ne gjithe kete veprimtari politike, patriotike, artistike e shkencore Noli mbeti demokrat konsekuent. Megjithate si politikan e udheheqes shteti ai humbi, ai deshtoi. Me pas u vendos ne ShBA, u mor me krijimtari letrare, me studime te ndryshme, sic ishte "Bethoveni dhe Revolucioni Francez" etj dhe me organizimin e veprimtarive te kishes shqiptare ne Amerike, e cila sherbente si qender e lidhjes se kolonise shqiptare.

Fan Noli mbeti deri ne fund te jetes se tij nje demokrat i shquar. Ky vigan i demokracise e i kultures shqiptare, te i cili vepron me te njejten force intuita e artistit shkencetarit dhe e politikanit, ky patriot i madh qe shkriu gjithcka per Shqiperine, per fat te keq vdiq larg saj me 13 mars 1965 ne ShBA, ku ndodhen edhe sot eshtrat e tij.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:22 am

Poetet e medhenj qe me talentin, qartesine, fantazine dhe intuiten e tyre pasqyrojne idete-force te epokes se tyre, jetojne tejmoshes, ata kalojne ne perjetesi si Maratonomaku i koheve te lashta. I tille ishte Noli.

Kur i dhuroj popullit shqiptar " Historine e Skenderbeut" Noli si historian i thelle dhe skrupoloz dhe si artist madhor, theksoj se :
Populli ne pergjithesi masat e thjeshta, jane faktori kryesor ne zhvillimin e kombit. Ai ve ne gojen e Skenderbeut fjalen:
(Lirine nuk jau solla une, por e gjeta ketu mes jush!)

Nje qartesi e tille politike qysh ne ate kohe s'mund te jete e rastit. Fjales " Popull" nuk i jipte nje kuptim formal:ai i ndjente dhe i kuptonte thelle fuqine, mundesine , zotesine dhe talentin e masave. Per te e ardhmja ishte gjithmone me interesante se e kaluara. Me perjashtime te rralla cdo gje e shkroj ne funksion te nje ideje, te nje parimi, te nje ideologjie. Ai e shkroj cdo gje me tendenciozitet dhe me ndergjegje te plote.
Edhe perkthimet e Nolit jane tendencioze jo vetem nga permbajtja e tyre, por edhe nga parathenjet, ku ka kujdes te orientoj drejt lexuesit.
Adaptimi qe i ka bere Omar Kajamit, meriton nje paranteze te shkurter.
Shpesh here kritiket tane dhe te huaj kane shkruar se Noli e ka qanitur, e ka qare me lot perkthimin e Omar Kajamit. Eshte bere edhe nje perkthim tjeter nga persishtja, por perkthimi ka qene per faqe te zeze, por qellimi i perkthyesit ka qene te provonte se Noli s'e ka perkthyer Omar Kajamin, vecse ka marre shkas prej tij dhe ka fluturuar vete si zog i lire. Ketu pa dashur perkthyesi i ka bere nje nder te madh Nolit, duke na i dhen gati origjinal.
Keshtu tek "Rubairat" hasim shifrimin e disa ndjenjave, te cilat petku i zi i censuronte.
Gjithcka e pa ne prizem kombetar dhe patriotik. Kisha autofaqalle, me teper se sa ceshtje fetare, ishte nje problem kombetar ne ate kohe. Shovinizmi grek i kishte hedhur kthetrat thelle ne ortodoksine shqiptare me anen e kishes. Noli i dha grusht shovenizmit grek dhe i tregoi vitalitetin e gjuhes shqipe.

Edhe vjershave me subjekt biblik ai diti t'u jape fryme shoqerore te theksuar:
Sulm kunder tregtareve te flamureve
Proteste kunder atdhèmohuesve
Revolte kunder padrejtesise shoqerore.

Vargu nolian qendron gjithmone pran te shtypurve dhe i ushqen ata me jo meshiren kristiane:
"Po te qelloj armiku ne nje faqe- ktheji tjetren!" - jo me preceptin fetar:
"Vuaj ne kete bote- qe te shijosh boten tjeter!" dhe me afshin e ngrohte revolucionar:
Ngehuni dhe bjeruni, korrni dhe shtypni!

Ne permbysjet e medha te perandorive, ne revolten e popujve Noli shpesh gjente frymezim. Idete e medha jetedhenese ai e lidhi me fatin e memedheut te xhalavitur nga shushunja e brendshme. Aty dolen prej penes se tij:
" Anes lumejve" "Rend o Maratonomak" elegjite per Bajram Currin, Luigj Gurakuqin e te tjera.
Me himin e flamurit ai sulmon te gjithe armiqte e jashtem.
Pati edhe shume armiq. E quajten dhespot, kuqalosh, demagog, pakarakter, ateist etj, po personaliteti i tij u imponua me forcen e idese dhe te artit, ndersa gjithe ata qe s'e denjuan, humben dhe s'ju dihet me as emri.

Edhe ne muzikologji dhe ne oratori Noli dha kontribut te madh. Ai zgjodhi pikerisht temen " Bethoveni" dhe Revolucioni Freng" dhe kjo s'ishte e rastit. Ne lidhjen e Kombeve kur u dergua si perfaqesues i Shqiperise ai foli pa kompromis dhe demaskoi komedine qe luanin te medhenjte mbi kurriz te popujve te vegjel.

Nje problem i pazgjidhur plotesisht ka mbetur: Ceshtja:

Si e mesoi gjuhen shqipe aq mire, duke ndenjur gjate gjithe jetes se tij vetem kater vjet ne Shqiperi?!?!?!?!?!?!?
Studjuesit kane shfaqur keto mendime:
Noli e ka shqipen gjuhen e familjes, ka studjuar Kristoforidhin, veprat e Naimit & Samiut dhe te rilindasve te tjere. Keshtu mundi ta zgjeronte dhe ta thellonte me shume gjuhen shqipe. Keto jane arsye pjeserisht te drejta, por nuk mjaftojne.

Eshte shume zor te mendohet se Noli qe beri te flasin shqip Shakespeare, Servanestin, Longfelloun, Kajamin, Ibsenin, Ilbanjezin, Poen , te mos kete pasur nje durim shume te madh te mesoj shume mire gjuhen shqipe

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:23 am

Krijimtaria poetike e Nolit është ndër gjërat më të fuqishme, më të thella e më tronditëse të letërsisë shqiptare. Vargjet e tij përshkrohen nga një filozofi e thellë humaniste dhe janë demaskuese të një bote të vjetër, të mykur ku mbretërojnë intrigat, prapaskenat, krimi e shfrytëzimi, po njëkohësisht prej tyre shpërthejnë idealet e përparuara demokratike, optmizmi se gjithçka që i ka kaluar koha do të përmbyset. Krijimtaria poetike e Nolit u përmblodh për herë të parë nga shkrimtari dhe kritiku ynë i shquar Mitrush Kuteli, më 1948 kjo veprimtari u botua nga federata "Vatra" në Amerikë, në përmbledhjen "Albumi". Më vonë Noli botoi edhe disa poezi të tjera si "Sulltani dhe kabineti" etj.
Poezia e parë e Nolit është "Tomsoni dhe kuçedra„ (1914), ku Noli shpërthen me forcë kundër tradhtisë së feudalëve me Esat pashë Toptanin në krye. Pas saj Noli botoi poemën "Jepni për nënën", e cila u bë mjaft popullore. Aty u bëhet thirrje në formë prekëse të gjithë shqipëtarëve, kudo që të ndodhen, të ndihmojnë pa hezitim Shqipërinë, të cilën elementët anti kombëtare e kanë çuar në greminë.

Cilët bij të tradhëtuan
Dhe të dogjën dhe të shuan
Dhe të lan' o shkab` e ngratë
Pa fole, pa zogj, pa shpatë,
Këta qena, o shok, mbytni,
Mbushni gjylet që t'i shtypni

Që në këto dy poezi bien në sy dy karakteristika të krijimtarisë së Nolit: frymëzimi nga ngjarjet aktuale dhe qëndrimi i rreptë e i prerë antifeudal. Pas revolucionit të qershorit Noli botoi njëra pas tjetrës poezitë tij më të fuqishme si: "Syrgjyn vdekur", "Shpellë e Dragobisë", "Himni i flamurit„ etj.
Dy të parat janë elegji për L.Gurakuqin dhe B.Currin, bashkëluftëtarët e Nolit gjatë Revolucionit, të cilët u vranë të dy më 1925 brenda një muaji, nga Zogu. Në këto dy elegji poeti jep meritat e secilit nga këta demokratë e patriotë të shquar dhe mishëron në art tiparet e tyre. Në elegjinë kushtuar Luigj Gurakuqit, Noli njëkohësisht e vajton me hidhërim të thellë, e mbron dhe e lartëson nëpërmjet antitezash të fuqishme figurën e pastr të tij dhe gjithashtu demaskon edhe dorën gjakatare dhe synimet e A.Zogut:

Nëno, moj, mbaj zi për vëllanë,
me tre plumba na i ranë,
na e vranë e na e shanë,
na i thanë tradhëtor.

………………………………..

Nëno moj, ç'është përpjekur.
Gojëmjalt'e zemërhekur,
Syrgjyn gjallë e syrgjyn-vdekur
Ky Vigan- Liberator.

Te "Shpella e Dragobisë„ poeti sjell një paralelizëm tjetër të heroit deri në përmasa epike me figura që i afrohen krijimtarisë popullore. Vërtet ajo është shkruar në formën e një elegjie, por e gjithë poezia shpreh duf, revoltë e kushtrim për luftë;

Thon' u shtri e thonë u vra,
por t'i s'vdiqe or Baba,
as te Shkëmb' i Dragobisë
as te zemr', e djalërisë!.

Bajram Curri dhe Luigj Gurakuqi jepen në këto poezi si shprehës të aspiratave të vegjëlisë.
Me ngjyrë epike e emocion të fuqishëm është shkruar edhe poezia "Himni i flamurit", e cila i kushtohet flamurit kombëtar që simbolizon qëndresën e paepur të popullit tonë gjatë 2000 vjetëve për të ruajtur kombësinë, vazhdueshmërinë e tij.

O flamur gjak, o flamur shkabë
O vend e vatër, o nën' e babë,
lagur me lot, djegur me flakë,
flamur i kuq, flamur i zi.

Poeti pasi rendit gjithë luftrat e mëdha e të gjalla të popullit për liri, nën këtë flamur, thekson një antribut të ri të tij, që e ka përfituar në lëvizjen për demokraci : flamur i madh për vegjëli.
Poezi me motive biblike siç janë "Moisiu në mal", "Marshi i Barabajt", "Krishti në kamzhik", "Marshi i Krishtit" dhe "Marsh i kryqëzimit", "Shën Pjetri mbi mangall" etj, shprehin aspekte të ndryshme të jetës politike gjatë viteve 1920-1924.
Pavarësisht nga motivet dhe simbolet biblike, ato s'kanë as frymë as karakter fetar. Të gjitha së bashku, krijojnë një autobiografi në vargje të Nolit gjatë dhe pas Revolucionit të Qershorit.
Kështu p.sh., në poezinë "Krishti me kamxhik", Noli aludon për rolin dhe programin e vet të viteve 1921-1924. Në këtë konceptim qëndrojnë edhe poezitë "Marshi i krishtit" e "Marshi i kryqëzimit". Krishti simbolizon figurën i cili, si ai, do të jetë mbrojtës i masave të varfëra nga shfrytëzimi dhe tirania. Në këto poezi ndihet adhurimi i masave, i turmës së paditur për heroin çlirimtar. Noli shpreh bindjen se masat pa heroin nuk mund të arrijnë fitoren e ëndërruar, Në këto poezi, sidomos te "Krishti me kamzhik", gjithashtu shprehet edhe ideja tjetër e rëndësishme e Nolit se toleranca duhet përdorur me kujdes. Larot dhe tradhëtarët feudalë duhen shtypur me dhunë, ndryshe ata rrezikojnë fitoren e arritur.
Momente të jetës së vështirë të Nolit në emigracion trajtohen në mënyre alegorike edhe në poezinë "Moisiu në mal". Këtu nëpërmjet simbolit të Moisiut, kryeprofetit të dhjatës së vjetër që simbolizon udhëheqësin, autori flet për përpjekjet e veta, idealet dhe luftën e tij për çlirimin e popullit shqiptar. Poeti ndihet i dëshpëruar për disfatën e tij, por nuk është pesimist për të ardhmen e popullit të tij.
Një nga poezitë më të fuqishme të këtij cikli është "Marshi i Barabajt", ku poeti me krahasime e epitete jashtëzakonisht të goditura demaskon figurën e Zogut-Baraba.

Tradhëtar, ti na nxive, na le pa atdhe,
ti na çthurre, na çkule, na çduke çdo fè.
Varfëri, poshtërsi, robëri ti na dhe,
derbeder, ujk e derr, Hosana Baraba!

Figura e Zogut dhe gjithë tiparet anadollake të qeverisë së tij, Noli i ka demaskuar edhe në poezinë e fuqishme "Kënga e Salep-Sulltanit".
Kurse tek poezia "Shën Pjetri mbi mangall", Noli ironizon deri në sarkazëm gjithë renegatët e revolucionit:

S'ka e s'ka si heroizma
Edhe si idealizma,
po ku dimër del behari
s'ka si zjarr.

Nga poezitë më të mira të Nolit janë "Anës Lumejve", "Rend or marathoromak". Të dyja poezitë krijojnë një imazh të qartë të gjendjes katastrofike të Shqipërisë nën pushtetin e Zogut dhe njëkohësisht shpreh padurimin e poetit për të parë shenjën e parë të kryengritjes shqiptare prej katundarëve e punëtorëve, të vetmit tek të cilët i ka varur shpresat ai. Pas kësaj vjen besimi në fitore, drithërima e poetit që ndjen nga larg se së shpejti do arrijë nëpërmjet "Marathonomakut" lajmi i fitores jo mbi pushtuesin, por mbi shfrytëzuesin e pushtetin feudal të Zogut. Ky është dallimi i Marathonomakut të Nolit nga Marathonomaku i Greqisë së Lashtë i cili lajmëroi fitoren ndaj ushtrisë së huaj.
Të dyja këto poezi të fuqishme pasuruan ideoartistikisht jo vetëm krijimtarinë e Nolit , por poezinë shqiptare në përgjithësi. Vargje si:

Ku e lamë e ku na mbeti
Vaj-vatani e mjerë-mileti
Anës detit i palarë
Anës dritës i paparë
Pranë sofrës i pangrënë
Pranë dijes i panxënë
Lakuriq dhe i dregosur
Trup e shpirt i sakatosur

Janë ngjethëse edhe sot dhe mbeten gjithnjë aktuale. Forca demaskuese dhe thirrja për kryengritjen në këtë poezi dallohet nga gjithë krijimtaria tjetër poetike e Nolit dhe e ka mbështetjen në vetë zhvillimin e ngjarjeve në Shqipëri, të cilat kishin tronditur prej kohësh jetën shoqërore e politike evropiane. Noli ka shkruar edhe tri lirika intime, ku më tepër trajtohet problemi i kuptimit filozofik të dashurisë si forcë jetëdhënëse.
Poezia noliane është një poezi novatore, sepse pasqyron idealet më përparimtare të shoqërisë shqiptare të viteve 20-30, idealet më demokratike, me një forcë artistike të jashtëzakonshme e me një formë origjinale. Shprehja poetike e tij përbëhet nga një mendim sintezë liroko-epik, plot duf e sulm me ritme kumbuese të protestës. Ritmi i marshit i jep kësaj poezie gjallëri të vazhdueshme e tone optimiste. Në vargjet e Nolit realizmi eshte gërshetuar me frymën romantike të ëndërrës e të shpresës, po aq ngushtë sa është gërshetuar edhe ideja e kryengritjes, e luftës për liri shoqërore me tolerancën shoqërore e lirinë e individit Noli ndoqi modelët poetike klasike, por pati një ndikim të ndjeshëm nga poezia popullore. Në poezinë e tij figuracioni popullor i shkrirë në zjarrin e frymëzimit dhe me frazeologjinë e zgjedhur e të pasur të gjuhës së folur ka sjellë vargje me një forcë të jashtëzakonshme shprehëse. Duke përdorur me mjeshtëri figura si epiteti, antiteza, alegoria etj., ai portretizon me art personalitete reale historike të jetës shqiptare.
Krahas veprave të shquara ideoartistike, poezia e Nolit dallohet si model i masës dhe përpjestimit, gjë që ndihet edhe në prozën e tij të rrjedhshme, konçize, me një kompozicion të saktë. Noli përdori fondin e pasur të gjuhës shqipe, duke aktivizuar edhe fjalë të vjetra e duke krijuar të reja, si dhe duke futur në funksion edhe fjalë të huaja, ndaj themi se është ndër pasuruesit më të shquar të gjuhës sonë.

******

Personalitet i shquar jo vetëm i letërsisë, po i gjithë kulturës shqiptare, Noli dha kontribut të madh në shumë fusha. Ai është poet i shquar, historian e biograf, publicist, orator, kritik e dramaturg si dhe përkthyes i rrallë, që me veprat e tij i dha një ngjyrë të re letërsisë shqiptare. Krahas kësaj ai është njeriu i veprimit.
Si patriot i madh ai bëri ç'ishte e mundur në fushën e diplomacisë për ruajtjen e tërësisë tokësore të Shqipërisë dhe pranimin e saj në Lidhjen e Kombeve. Si demokrat i shquar ai udhëhoqi Revolucionin Demokratik të Qershorit, i cili edhe pse dështoi ngjalli besimin se sistemi feudal i prapambetur do të shembej shumë shpejt. E gjithë veprimtaria e tij ishte një bazë e fuqishme për zhvillimet e mëvonshme shoqërore, politike, kulturore artistike në Shqipëri. Veprat e tij kanë hyrë në fondin me të cilin kontribuon populli ynë në kulturën botërore.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:23 am

Anës Lumenjve

Arratisur, syrgjynosur,
Rraskapitur dhe katosur
Po vajtonj pa funt, pa shpresë,
Anës Elbë-s, anës Spree-së.
Ku e lam' e ku na mbeti,
Vaj-vatani e mjer mileti,
Anës detit i palarë,
Anës dritës i paparë,
Pranë sofrës i pangrënë,
Pranë dijes i panxënë,
Lakuriq dhe i dregosur,
Trup e shpirt i sakatosur.

Se ç'e shempnë derbederët,
Mercenarët dhe bejlerët,
Se ç'e shtypnë jabanxhinjtë,
Se ç'e shtrythnë fajdexhinjtë,
Se ç'e pren' e se ç'e vranë,
Ç'e shkretuan anembanë,
Nënë thundrën e përdhunës
Anës Vjosës, anës Bunës.

Çirem, digjem i vrerosur,
Sakatosur, çarmatosur,
As i gjall', as i varrosur,
Pres një shenj' e pres një dritë,
Pres me vjet' e pres me ditë,
Se ç'u tera, se ç'u mpaka,
Se ç'u çora, se ç'u mplaka,
Lark prej vatrës dhe prej punës,
Anës Rinit, anës Tunës.
Çakërdisur, batërdisur,
Përpëlitur dhe zalisur,
ËndËronj pa funt, pa shpresë,
Anës Elbë-s, anës Spree-së.

Dhe një zë vengon nga lumi,
Më buçet, më zgjon nga gjumi,
Se mileti po gatitet,
Se tirani lebetitet,
Se pëlcet, kërcet furtuna,
Fryhet Vjosa, derdhet Buna,
Skuqet Semani dhe Drini,
Dridhet beu dhe zengjini,
Se pas vdekjes ndriti jeta
Dhe kudo gjëmon trumbeta.
Ngrehuni dhe bjeruni,
Korini dhe shtypini,
Katundar' e punëtorë,
Që nga Shkodra gjer në Vlorë!

Ky ilaç e ky kushtrim
më bën djal' e më bën trim,
më jep forc' e më jep shpresë,
anës Elbë-s, anës Spree-së.
Se pas dimrit vjen një verë,
që do kthehemi njëherë,
pranë vatrës, pranë punës,
Anës Vjosës, anës Bunës.

Arratisur, syrgjynosur,
Raskapitur e katosur,
brohoras me bes' e shpresë,
anës Elbë-s, anës Spree-së.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:24 am

Fan Noli - Moisiu ne Mal

Ngjitet përpjetë Malit të shkretë
Krye-Profeti trimi me fletë,
Të bisedonjë me Perëndinë
Për Palestinë.

Arrin në majë lart i kapitur,
Qëndron me frikë, pret i tronditur,
Dhe Jehovaj i flet prej një reje
Me zë rrufeje:

“Ti dhe të tjerët pleq do të ngelni,
Tokën e Shenjtë kurrë s’e shkelni
Skllevër, bij-skllevësh, s’e meritoni
Se liri s’doni!”

Krye-Profetit dita i ngryset
Dhe shpirt-këputur përdhe përmbyset
Me lot në sy, me zemër të ngrirë
I lyp mëshirë.

Pse kaqë gjatë, Zot, m’arratise,
Pse më përplase, më përpëlise,
Pse shpresën dyzet vjet ma ushqeve,
Dhe sot ma preve?

“Nëm Dhen’ e Lirë! Zot ku ma ke?”
“Shiko, i tha, dhe ja ku e pe.”
Së largu Zoti ia pasqyron,
Dhe e shikon.

Ja Nazareti, ja Bethlehemi,
Lum’ i Jordanit, Jerusalemi,
Mal’ i Sionës, Bethsaidaja,
Dhe Golgothaja,

Sheh gasn’ e pritmë për djalërinë
Dhe shkretëtirën për pleqërinë,
Atje sa bukur, këtu sa zi,
O Moisi.

Këtej ka dimrin, andej prënverën,
Kërkon parajsën, vdes në Skëterrën;
Ajme, sa vrer, sa keq e sa zor,
Liberator!

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:24 am

HYMNI I FLAMURIT

O Flamur gjak, o flamur shkabë,
O vënd e vatr' o nën' e babë,
Lagur me lot, djegur me flagë,
Flamur i kuq, flamur i zi.

Fortesë shkëmbi tmerr tirani,
S'të trëmp Romani, as Venecjani,
As Sërp Dushani, as Turk Sulltani,
Flamur i math për Vegjëli

Flamur që lint Shën Kostandinin,
Pajton Islamn' e Krishtërimin,
Çpall midis feve vllazërimin,
Flamur bujar për Njerëzi.

Me Skënderben' u-lavdërove
Dhe në furtun' i funtmi u-shove,
Me Malon prapë lart vrapove,
Yll i pavdekur për Liri.

Sa shpesh pastaj për-dhe u-shtrive
Me zjarr e zi u-ndeze u-nxive,
Po çdo mizor me shpat' e grive,
O fushë-kuq, o shkabë-zi.

Përpjetë pri-e Shqipërinë,
Përlintj'a shpirtin dhe fuqinë,
Diell për vllanë, yrnek për fqinë
Për botën ëndr' e qjell i ri.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:24 am

KRISHTI ME KAMXHIKUN

Në kështjellë t'atdheut, në tempull të fesë
Janë shtruar sarafët') pa shpirt e pa besë,
Tregëtojn' e gënjejnë, rrëmbejn' e sfrutojnë,
Thon' ashtu Israelin e mbrojn' e shpëtojnë.

Shtrembërojnë kanunet, i marrin në dorë,
Dhe shkëlqejnë në kish' e në fron me kurorë,
Vegjëlia për ta batërdisen dhe vriten
Dhe kështu parasitët gjakpirës po rriten.

Tradhëtori dinak, hipokrit e kusar
Na u ngrit gjer në kulm, dhe u-bë kryetar;
Nënë zgjedhën besnikët për vdekje lëngojnë,
Se mëkat dhe mallkim kryengritjen kujtojnë.

Çdo i shenjt' ideal, çdo shtëpi Perëndie
Ishte bërë dyqan dhe pazar tregëtie:
Kush fitonte më tepër, ay ishte usta,
Dhe kush nukë plaçkitte ish krejt budalla.

Kur e pa këtë zi dhe këtë erësirë,
Krisht' i ëmbël u-ndes dhe u-bë i vështirë:
Me kamçik e me fshikull sarafët i dboj,
Dhe nga larot gjakpirës atdhen' e shpëtoj.

Dhe Shën Pjetr' i gëzuar ahere i tha:
"Ja tani e ke nisur tamam, or usta!
Me kërbaç e me shpatë mi ne mbretëro,
Dhe me forc' e pahir na çliro, na shpëto."

"Je gabuar, o Krisht, që u ke predikuar,
Se të marrët, të shurdhërit s'kanë dëgjuar;
Ndreq kurrizin më parë, pastaj ndriço trurin.
Se shpirt-robi s'çlirohet askurrë pa drurin."

Jesu Krishti s' dëgjoj, dhe s'e mori vesh mikun.
Dhe me lot i penduar e hodhi kamçikun,
Dhe i tha: "S'e ka fajin kurrizi, po truri,
Se lirin' e sjell drita e mëndjes, jo druri."

"Merr-e prapë kamçikun, Shën Pjetri u- përgjeq,
Se përndryshe kjo punë na del mos më keq.
Përkëdhel' u kurrizin dhe do t'të besojnë,
Vraj-i, shtypi, dhe shtrydhi, dhe do t'adhurojnë".

Jesu Krishti s'dëgjoj, dhe s'e mori vesh mikun.
Dhe s'u-unj përsëri që ta merrte kamçikun:
Dhe e kapnë kamçikun sarafët për fenë,
Dhe e shëmpnë çlironjësin, fen' e atdhenë.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:25 am

MARSHI I KRISHTIT

Hosanna o çliro'njës, Mesi, hosanna!
Shtroni udhën me lule, dafin' e hurma,
Brohoritni trumbeta, timpane, zurna,
Thirr e zbras, o gurmas: Hosanna, hosanna!

Kryetrim, që lëfton, triumfon për atdhe,
Shpëtimtar, kryemjek, kryeshenjt, kryefe,
Pasuri, dhe liri, dhe fuqi ti na dhe,
Lum e lum, Galile: Hosarma, hosanna!

0 i bir i Davidit, i Miri Bari
Ti na prin dhe na rrit në luath e vërri
Ti na ruan, na mpron, dhe për ne bëhesh fli,
0 Njeri-Perëndi: Hosanna, hosanna!

Përmbi Dhe, përmi Fron, përmi Qjell u-bekofsh,
Përmi djall dhe tiran, përmi Ferr mbretërofsh,
Me pean dhe temjan, dhe këmban' u-këndofsh,
Drit' e gas, rrofsh e qofsh: Hosanna, hosanna!

0 i fort' o i urt' o i ëmbël Jesu,
Plot me bes' e me shpresë të biem mi gju,
T'adhurojmë me zëmër këtu e tehu,
Gjithëkunt e pa funt: Hosanna, hosanna!

Hosanna, o çlironjës, Mesi, hosanna!
Shtroni udhën me lule, dafin' e hurma,
Brohoritni trumbeta, timpane, zurna,
Thirr e zbras, o gurmas: Hosanna, hosanna!

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:25 am

JEPNI PER NENEN

Ç'thot' ajo e ve e gjorë,
-Mbretëreshë pa kurorë-
Faqe-çjerrur, lesh-lëshuar,
Shpirt e zëmër përvëluar;
Gjysm' e vdekur: "O Shqiptarë,
Nënës mos ia bëni varrë!"
Mbahu, Nëno, mos kij frikë
Se ke djemtë n'Amerikë.

Qan e lutet Nën' e mjerë,
Kërkon vatrën edhe nderë,
Do lirinë dhe atdhenë,
Si ç'e pat me Skënderbenë,
Bijt' e besës thërret pranë.
Kur i thirri dhe s'i vanë?
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Cilët jan' ata tiranë
Që të pren' e që të vranë
Që të therrë bij e bija,
Dhe t'u-nxi, t'u-mbyll shtëpija?
Derthni plumba, o Shqiptarë,
Gjakn' e Nënës për të marrë,
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Cilët bij të trathëtuan
Dhe të doqnë dhe të shuan
Dhe të lan', o Shkab' e ngratë
Pa fole, pa zog, pa shpatë?
Këta qena, o shok' i mbytni,
Mbushni gjyle që t'i shtypni.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Sa kërkon e sa të duhen?
Burrat nga detyra s'ndruhen!
Trim i mirë do të japë,
S'kursen jetën as paratë;
Hithni, hithni tok dollarë,
Të mos mbetemi të sharë.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë.
Se ke djemtë n'Amerikë.

Do të ndihim pa kursyer
Për ty, Nëna jon' e vyer,
Që me drit' e nder të thuresh
Dhe me bijt' e tu të mburesh.
Cila Nënë lyp paranë?
Cilët bij me shpirt s'i dhanë?
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Armë dhe fishekë mblithni,
Qesen edhe shpirtin hithni:
Për lirin' e vëndit t'onë,
Sot -se nesër është vonë-
Jepni, Nënën të shpëtoni,
Komb e vatra të nderoni.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë
Se ke djemtë n'Amerikë.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:25 am

Te Ura, te Ura

Vraponi, o burra,
Me armë, me topa, me kordh' e me shpata,
Se dolli kuçedra e errët nga nata,
Se ngriti bajrakun e lyer me gjak
Dhe sulet prej Shjakut në Durrës me-vrap.

Kuçedr'e Turqisë,
Hyen'e urisë,
E rrahur nga Greku, nga Serbi e Bullgari
Do gjak të thëthinjë dhe vjen te Shqiptari,
Si gjarpër zvarniset, i sillet përqark,
Me dinin në gojë, me helmin në bark.

Kuçedrën e vrarë
E hasi më parë
Thomsoni në Vlorë, kur vinte prej detit
Me katërqint krahë, lubi' e Dovletit;
E zuri për gryke, e shtriu përdhe
Nga thonjt' i rrëmbeu të mjerin Atdhe.

Pastaj për së dyti
Në Durrës e mbyti
Dhe kokën ia shtypi me top nga Kalaja,
Kur hodhi Esadin nga Froni, nga maja,
Nga forca në pluhër, nga bregu në det,
Me grusht prej rrufeje, që ngrin e që tret.

Kuçedra e thyer,
Në turp e përlyer
Përmblidhet e kthehet nga toka në Durrës
Dhe ngrihet m'e fortë, në Gjol, afër Urës.
Shqiptar'i verbuar vërsulet në det,
Shkel Flamur dhe Nënë dhe vllezër po vret.

"Dy herë të theva,
Të shtriva, të ndeva,
Po prapë u-ngjalle dhe prapë u-ngrite,
Prit-më, the, prit-më!" Dhe prap' iu-vërvite,
Dhe hovin kuçedrës ia preve, po re,
Kalorës i huaj, që vdiqe për ne!

Nga Ura, nga Ura
Po ikni, o burra?
Ju ikni, po hij' e Kalorësit s'ikën!
Kuçedrës tërbuar ajo i fut frikën,
Se urën e ruan, se Urë'n e mpron
Stihia - Shqiponjë, me qip e me thonj.

Te ura, te Ura,
Vajtoni, o burra,
Thomsonin e ngratë që ju vet' e vratë,
Që pas nuk i ratë, po vetëm e latë,
Kur shkonte kaluar të vdesë për ne,
Për ju, të mallkuar, që s'doni Atdhe.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:26 am

SHEN PJETRI NE MANGALL

Fryn' e çfryn veriu,
Ngrin, mërdhin i ziu
Dhe mangallit i afrohet
Që të ngrohet.

Krishtin brënda e gjykojnë
Dhe pas ligjës e dënojnë,
E goditin dhe e shtyjnë,
E pështyjnë.

S'del askush që t'a shpëtonjë,
Roma do t'a kryqësonjë,
Triumfon Legaliteti
Dhe Laneti.

Kur e rrahin dhe e tallin
Pjetri ngulet mbi mangallin;
Kur e pa, u-koll këndezi
Nga qymezi.

Dhe një shërbëtore i tha:
"Je dhe ti një nga ata!"
Po Shën Pjetri proteston,
E mohon.

Kruspull mbi mangallin mblidhet,
Po djek dorën dhe përdridhet;
Se ç'këndon bandill këndezi
Nga qymezi:

"S'ka e s'ka si heroizma,
Edhe si idealizma,
Po kur dimër del behari
S'ka si zjarri."

-"Nga ata je!"- thot' ajo,
E mohon Shën Pjetri: -"Jo!
As e njoh, as e kam parë,
Moj e marrë!"

Kruspull mbi mangallin mblidhet,
Po djek mjekrën dhe përdridhet;
Se ç'këndon bandill këndezi
Nga qymezi:

"Shkab' e shkëmb me poz' e fjalë,
Se ç'na dolle shkrumb e galë,
Në je trim këtu tregoje,
Shko shpëtoje."

Thot'ajo: -"Je, mos gënje!"
Pjetri e mohon me be:
-"Jo, për Zotin, moj aman,
S'jam e s'jam."

Kruspull mbi mangallin mblidhet,
Po djek gjuhën dhe përdridhet;
Se ç'këndon bandill këndezi
Nga qymezi:

-"Simon Pjetër, Bar Jona,
Kështu ndahet kjo dynja:
Kryqi andej, këtej buxhaku
Dhe allçaku.

Se ç' e dogje, se ç' e fike,
Gjel me gjëmb' e këng' armike.
Dhe ndërgjegjen se ç' ia çpove,
Se ç'ia zgjove.

Se ç'vajton Shën Pjetri hidhur,
Lesh-lëshuar, duar-lidhur,
Tri her' e mohoj pa gdhirë,
Faqe-nxirë.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:26 am

Marshi i Barabbajt

Allalla, o rezil e katil, allalla,
Stroni udhën me hithr' e me shtok turfanda,
Gumëzhit, o zinxhir e kamçik, baterma,
Lehni, laro, kaba: Hosanna, Barabba!

Tradhëtor, ti na nxive, na le pa atdhe,
Ti na çthure, na çkule, na çduke çdo fe,
Varfëri, poshtërsi, robëri ti na dhe,
Derbeder, ujk e derr: Hosanna, Barabba!

0 stërnip i Kainit, tepdil si bari,
Ti na shtyp e na shtryth e ti gjakun na pi,
Ti na ther e na grin e për qejf na bën fli;
0 kokuth e lubi: Hosanna, Barabba!

Në budrum, nëpër llom' e kufom' u-mallkofsh,
Në skëterrën, katran e tiran, u-harbofsh,
Me tam-tam e allarm' e me nëm' u-shurdhofsh,
Në zëndan mbretërofsh: Hosanna, Barabba!

0 i çgryer, i zhyer, i vyer për hu,
Turp-e-ndot-kundërmonjës të krusen mbi gju
Dallkaukët, kopukët e turmat pa tru,
Zëmër-krund-e-gërdhu: Hosanna, Barabba!

Allalla, o rezil e katil, allalla,
Shtroni udhën me hithr' e me shtok turfanda,
Gumëzhit, o zinxhir e kamçik, batërma,
Lehni, laro, kaba: Hosanna, Barabba!

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:26 am

Marshi i Kryqezimit

Do të vrasim, Jesu, se të kemi Baba,
Do të varrim, Mesi, se të kemi Usta,
Se s'ke dashur as jet' as martes' as para:
Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

Dy kusarë të vegjël i zumë në lak.
Kryqësoji këta, se na vothnë fort pak,
Kryqësoje këtë, se s'na vodhi aspak:
Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

Vrajeni, se përunj dhe përmbys pasurinë,
Pasuron, dhe çliron, dhe forcon varfërinë,
Se lëngatën shëron, se ndriçon verbërinë:
Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

Varreni, se me botën, me ne s'shëmbëllen,
Se na ndreq shtrëmbëritë, dhe kurrë sna rren,
Se e do vegjëlin' e tiran' e urren:
Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

Vrajeni, se për vete s'kujdeset, s'lëfton,
Dhe të mjerët, të humburit nuk i sfruton,
Dhe për sherr, për vlla-vrasje, për luftë s'punon:
Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:27 am

Kirenari

Ç'deshe ti, mor, në Kalvar,
0 qyqar, o Kirenar!
Del me poçen për sehir,
Ndrit me Kryqin si martir.

Rent nëpër kallaballëk,
Se ç'po ngjan s'merr vesh as gëk,
Je i pir' e s'mban dot anë
Për çlironjës a tiranë.

Nëpër pluhër dhe shamatë
Turren burrat, çirren gratë
Turm' e ndezur, e tërbuar,
Krishtin për të kryqësuar.

"Mir' e gjeti, the, sarafi,
Se ashtu ia desh qylafi,
Se po çvishte vegjëlinë
Me uzurën dhe vergjinë".

Po kur pe që u-gënjeve,
Kryqësimin s'e pëlqeve.
Kirenar, se ç'the një fjalë:
"Mos e vrisni këtë djalë!

Daleni, the, mor aman-ni,
Oratorin mos e ngani,
Si politikan flet n'erë.
Po s'e bën më tjatër herë!"

Fare bukur e fillove
Po më kot i këshillove,
Se katilët s'të sajdisnin,
Si pjanik të qesëndisnin.

Dhe kur pe këto havaze
Një dolli me verë zbraze
Për të mbytur mallëngjimin,
Për të shuar hidhërimin.

Po dollia të tronditi
Dhe mi Krishtin të vërviti,
Të tre Kryqet i përfshive
Dhe për-dhe të gjith'i shtrive.

Ç'ngjau pasandaj s'kuptove
Kryqin gjer sa e zaptove
Dhe si Krisht u-kapardise
Dhe në djers' u-batërdise.

Ç'vete shtrëmbër në Kalvar
0 qyqar, o Kirenar!
Se ç'përmbysesh, kamçikohesh,
Rrihesh, ngrihesh, çdehesh, zgjohesh.

Krishtin me habi pyet:
"Nga më krisi ky tërmet?
Pse pa faj po më mundojnë,
Kryqn' e huaj ç'm'a ngarkojnë?"

Krishti po të ngushëllon,
Dhe durim të këshillon:
"Mos kij dert, se u-bekove,
Me dolli lavdi fitove!

Mos kij dert, mor Kirenar,
Ta bën këngën një Shqiptar!"
"Po ku është Shqipëria?"
"Tek ndes vetë Perëndia!"

Bëj gajret, mor Kirenar,
Drejt përpjetë në Kalvar!
Për paradën që bën ti
Çdo besnik të ka zili.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:27 am

Kenga e Salep Sulltanit

Një mexhlis të math na çeli
Pandeli Jano Vangjeli
Me Sulltan-llokum na veli
Si kofini pas të vjeli.

Fyt' i Floqit po pëllet
Top' i Krosit po kërcet:
Ç'është ky sheqer-kësmet?
Hallvaxhin' e pamë mbret!

Dhe rakia vete-vjen
Xhafer Ypi na mbërthen
Dhe për lot na mallëngjen
Rreth konopit me legjen.

Koço Kotta, mjek hanxhari,
Nis një valle palikari,
Se me një ferman kusari
Sadrazem u-bë firari.

Dhe Feridi faqe ndron,
Die shante, sot lëvdon
Fryn bulçit' e trumbeton,
Që Katrani zbardhëllon.

Dhe sarhosh Iljas Vrioni
Dehet, siç e do zakoni,
Bërtet: "Rroftë Napoloni!
Kështu tha dhe Ksenofoni!"

Se ç' u-çporr xhumhurieti,
Se ç'u-rahatos mileti,
Se Sulltanin prap' e gjeti,
Se, që kur e humbi, s'fjeti!

Ç'ka sepse i vjetri qe
Madhështor sa një deve
Dhe ky s'bën as për meze!
Rroftë sa jep ylefe.

Se ç' na u-gëzua xhani,
Se ç'na preu Ramazani,
Se ç' na piu Italjani,
Rroftë pra Salep-Sulltani!

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:27 am

Syrgjyn -Vdekur

(Elegji për Luigj Gurakuqin)

Nëno moj, mbaj zi për vllanë,
Me tre plumba na i ranë,
Na e vran' e na e shanë,
Na i thanë trathëtor.

Se të deshte dhe s'të deshnin,
Se të qante kur të qeshnin,
Se të veshte kur të çveshnin,
Nëno moj, të ra dëshmor.

Nëno moj, vajto, merr malin,
Larot t'a përmbysnë djalin
Që me Ismail Qemalin
Ngriti flamur trimëror.

Nëno moj, m'a qaj në Vlorë
Ku të dha liri, kurorë,
Shpirt i bardhë si dëborë;
Ti s'i dhe as varr për hor.

Nëno moj, ç'është përpjekur
Gojë-mjalt' e zëmër-hekur,
Syrgjyn-gjall' e syrgjyn-vdekur,
Ky Vigan Liberator.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:28 am

Shpell'e Dragobise

(Elegji për Bajram Currin)

Kur tufani e çthuri fenë,
Kur tirani e krrusi atdhenë,
Mi një brek të Dragobisë
Priret Flamur' i lirisë.

Atje nisi, atje mbaroj,
Atje krisi, atje pushoj,
Rrufe-shkab' e Malësisë,
Në një shkëmb të Dragobisë.

Vendi dridhej, ay mbeti
Se s'tronditej nga tërrmeti.
Dif drangoj i Dragobisë,
Trim tribun i Vegjëlisë.

0 Bajram, bajrak i gjallë,
More nam me gjak në ballë,
Te një shpell' e Dragobisë,
Yll i rrall' i burrërisë.

Thon' u-shtri e thon' u-vra,
Po ti s'vdiqe, or Baba,
As te shkëmb' i Dragobisë,
As te zëmr' e Djalërisë.

As je vrar' e as po vritesh
Legjendar Ante po rritesh.
Dithiramb i Dragobisë,
Tmerr, panik i mizorisë.

Me Zjarr Shenjt u-ndrit kjo shpellë.
Gjer në qjell u-ngrit Kështjellë
Për çlirimn' e Shqipërisë
Katakomb' e Dragobisë.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:28 am

Rrent, or Marathonomak

Rent, or rent, rent e u thuaj
Se u çthur ordi e huaj,
Se betejën e fituam
Dhe qytetin e shpëtuam!
Rent, or rent,
Rent, or Marathonomak!

Kap një degë prej dafine
Dhe vërtitesh ndaj Athine,
Nëpër fush' e brek mi brek
Këmba tokën as t'a prek,
Hip' e zbrit,
Petrit, Marathonomak!

Ke një plagë, po s'e the,
Djers' e gjak pikon për-dhe;
Do që ti të jesh i pari,
Për triumfin lajmëtari
Flamur-gjak,
Kuqo, Marathonomak!

T'u tha gryka, po s'të pihet,
T'u mpi këmba, po s'të rrihet,
Se mileti po të pret,
Ankthi zëmrat ua vret,
Vrer e tmerr,
Shpejt, or Marathonomak!

Kurrë kaqë s'dogji djelli
Dhe si plumb s'rëndovi qjelli,
Kurr' aq ëmbël' e bukur s'ftoj
Hij' e lisit edhe kroj;
Turru tej,
Tutje, or Marathonomak!

Vapa mbyt e pluhri nxin
Ferra çjerr e guri grin
Afsha gjoksin përvëlon
Syrin avulli verbon;
Ur' e prush,
Furr', or Marathonomak!

Gryka si gjyryk të çfryn
Prej Vullkani flag' e tym
Se ç'vëngon e se ç'gulçon,
Zëmra brinjët t'i çkallmon
Me tokmak,
Mbahu, or Marathonomak!

Nëna, motra, nusja dalin,
Ngrehin krahët të të ndalin,
Mos, se s'janë veç Najada
Magjistrica dhe Driada;
Lark, or lark,
Lark, or Marathonomak!

Hajde, ja Akropolia,
Ja qyteti e njerëzia
Që të pan' e që të çquan
Dhe fuqinë t'a rishtuan
Ha dhe pak,
Hajde, or Marathonomak!

Ja, arrive, ua the:
Ç'gas e ç'helm qe kjo myzhde!
"E fituam!", brohorite
Dhe për tok' u-përpëlite;
Vdiq, or vdiq!
Vdiqe, or Marathonomak!

Rent kudo, dyke bërtitur,
Nëpër shekuj faqe-ndritur,
Se i vogli shtrin viganin
Dhe i shtypuri tiranin,
Veç e tok,
Tok, or Marathonomak!

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:28 am

Plak Topall dhe Ashik

Dale, moj, se kam një fjalë,
Se më rjedhin djersët valë;
Dale, moj, se s'jam më djalë
Dhe më s'ecënj dot.

Dale, moj, se më kapite,
Më këpute, më sfilite,
Prite, moj, ashikun, prite
Që të vjen me not.

E arriva dhe ia thashë,
Asnjë gur pa tundur s'lashë,
Dhe mëgjunjazi i rashë,
Ç'u mundova kot.

Hapi gojën, dhe vajtova,
Qenkam plakur, e kuptova,
M'ardhi keq, po s'e mohova,
Syri m'u-përlot.

Dhe nga jeta u mërzita,
Dhe nga lumi u vërvita
Që të vdes, se u korita
Dy-tri herë sot.

Po ti, Zot, më ngushëllove
Pas një tjatre më lëshove,
Dhe nga mbytja më shpëtove,
Lavdi paç, o Zot.

Dale, moj, se kam një fjalë,
Se më rrjedhin djersët valë;
Dale, moj, se jam i çalë
Dhe më s'ecënj dot.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:28 am

Sofokliu

Sofokliu ishte budalla,
Kur u mplak, edhe Kupidi e la,
Tha: "Shpëtova nga një maskara!"
Goja, pra, iu tha.

Sofokliu nuk e kishte mirë:
Plaku s'ka takat, po ka dëshirë,
Gjalpë s'ka po ka një pus me hirrë,
Furrë dhe trazirë.

Kam Ferid Asllanin si shahit,
Tetëdhjet' e pesë vjeç ashik:
Amerika, Evropa u-çudit,
Nuse desh kur vdiq!

Flamurin që la e trashëgova,
Nat' e ditë çupa, gra kërkova,
Se ç'u batërdisa, se ç'u shova,
Se ç'u përvëlova.

Kur të vdes, dhe kur të më mbuloni,
Çupa, gra, në varr mos më vajtoni.
Do t'ju dua prapë, siç më doni.
Dolla! Mos më zgjoni.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Thu Mar 17, 2011 8:29 am

Fryn moj Ere

-Ngaj po na vjen, moj erë e rreptë?
Pse vërshëllen me aq mallëngjim?
-Vij drejt nga malet e Shqipërisë,
për të përhapur zi e vajtim.
Fryn, moj erë, moj erë e shkretë fryn,
drejt më zëmër, më zëmër time hyn.

-Nga ata male, moj erë trime,
ç'lajme të reja po na ke siell?
Pse je e vrerët dhe e helmuar?
qiellë me zi përse na e mbiell?
Fryn, moj erë, etj.

Pse e ke synë të trubulluar
e rent kaluar mi t'zeza re?
Pse të pikojnë lottë të zeza,
lottë të zeza posi rrëke?
Fryn, moj erë, etj.

Syri m'u err nga ato që pashë
Ah! nukë mbahem, nuk duroj dot.
Pashë një gjëmë, gjëm të tmeruar,
rent ta haroj, po rentkam më kot.
Fryn, moj erë, etj.

Atje tek losnja në fush' të Korçës,
duke u hedhur lis më lis,
një qivur pashë me nj'çup' të virgjër,
ma vrau shpirtin ay filis.
Fryn, moj erë, etj.

Tokat pushonin, prift nukë dukej,
e pakënduar na u varros;
mihnë dëborën, i bënë varrë,
shpirt nuk më mbeti, forca m'u sos.
Fryn, moj erë, etj.

Atje mi varrë qante një grua,
një grua qyqe me mallëngjim;
burrën të qante më par'a çupën,
për kë të bënte më par'vajtim?
Fryn, moj erë, etj.

Renda e ika e fluturova,
po dhëmbjen time ku do ta fsheh?
Çava oqeane, dete dhe male,
po vajtoj edhe sikundër sheh.
Fryn, moj erë, etj.

-Moj er'e rreptë, erë malsore,
shpirti m'u ndes, zëmra më shkriu;
sytë m'u errë si ty dhe mua,
mëndja në kokë më bubullin.
Fryn, moj erë, etj.

Qëndro të lutem, të kam për t'dhënë
dhe un'i varfri një porosi:
një re të madhe dërgo të zbresë
e ta ngarkojmë me lott'e mi.
Fryn, moj erë, etj.

E kur të kthehesh nga Shqipëria,
Atje në kopshtin, atje t'qëndrosh,
dhe lott'e mia si vesë qjelli
dalë nga dalë do t'i pikosh.
Qaj, moj erë, moj er'e shkretë qaj,
derthmi lottë atje mi varr'e saj.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Sat Mar 26, 2011 2:13 am

Nuk e di ne se u nis mesazhi i meparshem, por edhe nje here faleminderit per rubrikat e ndryshme te hapura. Nuk e di ne se me ndihmoni edhe me veprat e tjera te te Madhit FAN S. NOLI, si letra te pashkruara etj.

Titulli: Re: Theofan Stilian Noli Sat Mar 26, 2011 8:07 am

nardi shkruajti:: Nuk e di ne se u nis mesazhi i meparshem, por edhe nje here faleminderit per rubrikat e ndryshme te hapura. Nuk e di ne se me ndihmoni edhe me veprat e tjera te te Madhit FAN S. NOLI, si letra te pashkruara etj.

Nardi patjeter se do mundohem te ndihmoj edhe me vepra tjer te Nolit