First topic message reminder :

ZAMBAKU I GJAKOVËS"SEBAHATE BYCI

Image

Zambaku i Gjakovës

Sabahate Byci

P o e z i

Tiranë, 2009
===============================

Redaktor: Besim R CENGU

Reçenca: Ymer DOMI

Korektor: Ferit Dida

Paraqitja grafike: Ornela Bita

© Të drerjtat e rezervuara

ISBN: 978-99956-33-79-0

Shtëpia botuese: Geer

Tiranë, 2009
===============================

Brenga e mallit dhe e jetës në
një vëllim poetik

Pasi lexon këto krijime, menjëherë një njohës i vargut poetik, por edhe dashamirës i letërsisë, arrin në përfundimin se kemi të bëjnë me një poete që e ka lëvruar poezinë me kohë dhe që di të kapë tema që i interesojnë jo vetëm artistit që i shkruan ato, por edhe të tjerëve që i lexojnë e i shijojnë.

Tematika e krijimeve poetike është me të vërtetë mbresëlënëse. Pas leximit të faqes së fundit të këtij vëllimi, ndjehen qartë gjurmët që lë çdo poezi në ndërgjegje të lexuesit. Përmes penelatave të holla dhe përzgjedhjes së fjalës, poetja ka aftësinë që të ftojë e të fusë brenda botës së saj, të bën për vete me mendimin e vet drejtpërdrejt pa vështirësi.
Nga ana tjetër këtë e them, se edhe pse këto poezi, i shkruan një shpirt i ndjeshëm njeriu që jeton larg vendit ku ka lindur dhe që (për fatin e mirë) nuk ka rënë në pellgun e nostalgjisë që shpesh herë bien duke u kapur “mat” krijuesit e larguar nga vendlindja për shkaqe kërkimit të një jete më të mirë diku tjetër.

Trajtesa tematike e poezisë është e larmishme dhe ka një fokus të gjerë gjykimi, sepse ky është edhe qëllimi i autores, që për mendimin tim ia ka arritur.

Kësisoj ne gjejmë vërtet krijime “nostalgjike” krejt të logjikshme, por nga ana tjetër hasim në poezi që kanë për qëllim trajtimin e jetën në përgjithësi, dritëhijet e saj, brengat e vështirësitë për ta përballuar, sfidat për të cilat njeriu është i detyruar t’i tejkalojë, pamëshirshmërinë që paraqet ajo për “njerëz të pambrojtur”, siç janë në të vërtetë mërgimtarët që lënë ëndrrat të prera në mes na vendin e tyre dhe nisin të detyruar një jetë të re që në të shumtën e rasteve nuk është e plotë, nuk përmbush aspiratat e qëllimet e jetës ku në fund të fundit, kur je në tokën tënde, jeton me njerëzit e tu të dashur dhe ke të njejtin mentalitet e kulturë me ta.

Në vendin e huaj nuk u jepen kushtet optimale të jenë si në vendin e tyre, ndaj as poetja dhe asnjë i mërguar tjetër kudoqoftë nuk është e mundur të përshtatet plotësisht me jetën, kulturën, traditat, gjuhën e shpirtin e njerëzve që gjen atje. Kuptohet se kjo jetë e mërgimtarit, sado që ka nivel më të lartë ekonomik, nuk u dhuron atyre (veçanarisht krijuesve) kënaqësinë, emocionin, relaksin e kondicionin e nevojshëm shpirtëror... Me një fjalë nuk u fal plotësisht të drejtën universale për të dashuruar, për t’u përpjekur, për të thënë pa ndrojtje fjalën, për të gjykuar njëlloj si të tjerët, për të kërkuar në brendësinë e jetës lumturinë e kuptimin e plotë të jetës...

Poezia ka brenda mallin, nostalgjinë për ikjen e rinisë, dashurinë për nënën, babain, vëllain, të dashurin...

Poezia e Sabahate Bycit ka një tematikë dhe një trajtim të atij lloji që e bën vargun të veçantë, teknikisht të një natyre tjetër, krejt tjetër, krahasuar me prodhimet e sotme poetike në vendin tonë. Ajo nuk pretendon shumë të shprehet përmes vargut, se sa përmes ndjenjës, përmes fjalës së përmallshme që ngjit e lë gjurmë, të bën të mendosh. Kjo ka bërë që poezia e këtij vëllimi është lehtësisht e kuptueshme, nuk ka ndërlikime të vargut e rëndesë të fjalës.

Së pari, poezia e Sabahate Bycit është qiellore në një farë mase, se ajo përmes poezisë së saj kërkon shpesh herë ndihmën e Hënës e Diellit, Qiellit etj. Kjo vërtetohet se gjatë udhëtimit poetik, poetja herë i “zgjat dorën Hënës”, herë “fshihet pas Diellit”, në një rast tjetër “fle me Hënën” duke kaluar kështu një natë ekzotike dhe pas kësaj “ik në pakthim...”.

Së dyti, poezia është edhe tokësore kur flet me dashuri për nënën e birin, babain, të afërmit, për kohën e nusërisë që ka ikur, për Shqipërinë, Gjakovën, Kukësin e Prishtinën, për jetën e vet personale dhe tallazet e kësaj jete që në disa raste e kanë përplasë në brigje të vështira, por që me guxim ajo i përballon.

Kjo gjetje artistike dhe këto mjete kanë realizuar qëllimin e një ndërtimi poetik që na bën ta quajmë vërtet interesant vëllimin, me varg që përbëhet prej fjalëve të kursyera dhe të zgjedhura, me ngarkesë emocionale e pa mbulesë të mendimit që rreket t’ia përcjellë lexuesit.

Në fund të fundit kjo është poezia; fjala cilësore, e përzgjedhur, ideja e qartë e mendimi i ngjeshur intensiv në varg, që dallon nga ligjërimi i përditshëm.

Krijimet poetike të këtij vëllimi janë fryt i një zemre shqiptare që pulson shqip, emocionohet shqip, dashuron e urren shqip, janë ide që dalin nga një mendje që mendon shqip, gjykon e analizon shqip, por edhe që mundohet t’u jepet të tjerëve nëpërmjet një poezie duke thirrë në ndihmë fjalën krenare, të bukur e kumbuese shqipe.

Besim R. Cengu -Tiranë, gusht 2009

II

UNË E TI NJË RELAKS

Poemë

I

Mashtrimit ia vura nënkëmbëzën,
Për ta shpëtuar harresën,
Se ti u zure me tre,
Për qëllimin,
Për trishtimin...
Që të largohesh e të thuash:
- Jo unë s’pata faj!
Sherri të zuri për krahu,
Bashkë me hijen ndjekapase.
Theu qafën sakaq si ora,
Që përcjell kohën me trishtim.
- Po, po! Ti pate faj,
Sherr - ti hija jote ndjekapase...!

II

Në mua gjej udhëtimin,
Me mendimin e bartjes,
Ego në rrugën e pafaljes,
Mike e dashuruar?!
- Pse nuk del nga vetvetja?!
Me dashuri, me miqësi,
Që në mua ta gjej prapë,
Udhëtimin me mendimin e bartjes së Egos,
Zvarrë...!

III

Unë e di,
Se Ti më sheh!
Pa frikë -
Pa urrejtje...
Numëroj minutat në kotje,
Si hije e trajtuar,
E njeriut me kohë të mjaftueshme...!

IV

Një mori damarë akujsh,
Fundosen pa shpresë,
Në verën e kaluar-skllotë,
Në thellësinë e syve të Tu...
Çfarë tradhëtie!!
Nëntori i kaluar,
Prej detit të gjerë në oqean,
Ku loti përplaset me dhimbje,
Te ti,
Zotërotja ime...!

V

Çdo gjë që bëra,
Ishte me kast.
Çdo kast që vura,
Ishte një rast.
Pahirin e trazova,
Të iki nga rruga ime,
Pa përftyrime,
Syrgjyn gjallë,
Ti,
Vetmia ime...

VI

Shkoi,
Po,
Po,
Shkoi...
Me frymën pa ndryshim,
Në mall të pasosur,
E shtërngimin tënd,
Shtrydhje.
Fus në duart,
Që bashkë me mua,
Shkon,
Po,
Po,
Shkon...
E më kurrë nuk vjen!
Dashuri është aroma jote,
Është aroma ime,
Kur era më shtrydhë,
Dua e s’dua unë!
E me tretjen tënde,
Mbi supet e mia,
Me Diellin,
Prapë se prapë,
Do të jem si me Ty...

VII

Në vendin ku uleshim,
Nuk ulem dot.
Në hotelin e pritjes,
Fluturim e krahëkëputur,
Pres shkuarjen me Ty -
Pa Ty të nisem -
Me Ty,
Pres kohën,
Si një herë që shkoi...!

VIII

Unë edhe ti,
Më duket me qeshim njësoj!
Ti edhe qan si unë!
Ti,
Fatkeqësia ime...
Ti,
Thithja e ajrit në mushkëritë,
Ngazëllim që ma ka ënda,
Edhe kur nuk ndihem e uritur.
Te Ti që shuhesh,
Në lagështirë vese,
Buza e mëngjesit,
Ylli im i parë...!

IX

Nuk dua t’i dalloj njerëzit,
Nga hija me parametër
Neuronesh -
Për ndërrimin
Sikur mëngjesi mbrëmjes
Buzëqeshjen ia falë!
Shikimin e mikut
Ti
Shoqe...!
Nuk e mora nga ti
Përftyrimin e formës së njejtë
Në konture tiparesh,
Si të gjithë në një mënyrë,
- Trishtimit portën.
Nuk ia hapi dot,
Lodhjen e sodis,
Në qerpikun e gjysëmlëshuar,
Më dukesh shumë i vogël,
Ti ani i madh
Sa qudi!?
Nuk dua të të shoh gjysëm...!

X

Ka njëzet e shtatë vjet,
E më shumë...
Kisha krahë,
Kisha gëzim.
- Përse nënë, vajin ma dhurove?
- Nuk dua të qaj,
- Nuk dua të qesh,
Kur vetëm Ti do!
Bebëzën e syrit ta fala,
Ti,
Drita ime,
Edhe në natën pa Hënë,
Ti,
Rrezja ime,
Diell!
Ti,
Shkëlqimi im SUPERNOVE...!

XI

Ti ecë me mua,
Të bart si hijen time.
QUDI!
Të bart rëndë...
Me QUDINË!
Jo gjithnjë me mua
QUDITEM edhe vetë,
PSE?!

XII

Tradhëtinë në mua,
Kot e ke ta gjesh.
Bashkëshortin,
Shumëherë,
E zgjova nga kllapimi...
Shko - ik!
E në fund!
Ikja isha vetë!
Vetë krenaria ime,
Unikat në ndarje,
Si pranvera pink...!

XIII

Me tiparet e mia,
Të bukurisë së thjeshtë,
Puthi artin e natyrës,
Pa konture.
Lodhjen në kohë,
Rrudhë e dashjes pa dashje,
Vitet nuk i ndjej në shpinë...
Bartje,
Lavdëruar qoftë arti i shpirtit Zot,
O Zot i madh,
Ti,
Mbështetja ime,
E para,
E fundit,
Me ndërgjegjen zemërplot...
Sa shumë të falem Ty,
Që mua ndoshta si dhuratë
Më solle!

XIV

Kur të thuash se të dua,
Për inat,
Nuk u desh të ikësh.
Bashkë me ëndërrën,
Gjumin çdo mbrëmje e thërras,
Me qerpikun tënd të mbyllur,
Dhe saora fjetja ime
Shekullore
Me humbjen e kristaleve,
Pasqyrë përftyrimesh,
Me mijëra halle...
Quditërisht,
Mori ëndrrash shqelmohen,
Nga zemra e coptuar...

XV

Lagështirë,
Ujë,
Qullë...
Ndjeva në mua.
Dikush më tha:
- Ishte shkëlqimi
Pa shushurimë,
Ishte e jona
Kënaqësi në amshim.
E unë -
Unë u largova,
Ani që Ti atë ditë,
Nuk deshe.
Mos harro!
Fe - ani 1 është vetëm imi
Si Marathonomaku...!

XVI

Dyshemesë në shtëpinë e madhe,
Të shkronjave të bashkuara,
Inatin ia hoqëm...
Plot shprazje -
Pa gjëmim...
Me dridhje,
Plot gëzim...
Dritë aty,
Dritë këtu,
Portë e mbyllur me çelës.
Çelës...
Hekur anë e mbanë,
Ani - de,
Mirë, - thashë,
Ti dashuria ime,
E imja e madhe,
Dhuratën ndarje
Ta futa në pakon e pakthimit...!

XII

Jeshil nuk pikturoj,
Qudi,
Shumë herë nuk dua,
Ngjyrë kafeje,
Po, po...
Do të gjesh në mua.
Jo,
Në shpirt,
Jo,
Aty gjithmonë jeshil,
Po në sytë që nuk i do.
Ata që s’janë tebdil,
Më tha se makiaton,
Ty ta ka ënda.
Hyr në sytë e mi,
E mbete në zemër brenda...

XIII

Sihariq krahërori im,
Tradhtia dështoi...
Gjiri im,
Gjoks plot Nënë e birit.
Vetëm për të
Gëzoj...
Sihariq,
Krahërori im,
Sihariq,
Sihariq...
Ngrohtësi e ngjeshur
Në mua
Sa e lumtur u bëra sot...

XIX

Rrugës së shkuarjes
Vij prapë,
Shkoi anash
Në vëmendje,
Se dorën nën ngricën
Lypje
Se lëndoi dot...
Zemër,
Mbaje lotin!
Unë e ti jemi syshkruar,
Si kafeja
Buzë liqenit të kaltër...!

XX

Mos më prit në heshtje
Me muaj
Se pranvera gati erdhi,
Në trupin e ledhatimin tim.
Lëvizje të tjera nuk dua të ndjej.
E rrethuar në pritje,
Një vit e më shumë,
Pres pranverën
Të më marrë me vete.
Bashkë
Ikjen time -
TI,
Ikjen tënde -
MUA,
Unë e Ti gjithmonë
Ikje në pakthim...

XXI

Pesëdhjetë-a janë shumë?
- Jo, - tha dashuria.
- Jo, - the Ti!
- Po, - thashë unë.
- Ehhhhh?!!
Gjysëmfillimi në mbarim.
Gjysëmmbarimi në fillim.
Ehhhhh?!! - për mua.
Ehhhhh?!! - për Ty!

XXII

Ti nuk e gjete fillimin,
Në oshëtimën pas heshtjes.
Ti nuk ndjeve oshëtimë...
Ehoo - je si në mal!
Krenaria ma shtoi
Bukurinë.
Oshëtima ime,
Vërtetë
Ti kala e shembur,
Vese plot e përplot,
Lagështi - qullë në mua...

XXIII

Në rrugën gri të Vjeshtës,
Nga trishtimi
Gjethet e blirit heshtin...
Nën shkeljen e kalimtarëve,
Shkofshin në pakthim...
Ata që i prekin sensorët,
E dhembjes gjer në palcë!

XXIV

Më mos më prit
Të trokasësh në portën e dashurisë.
Nuk dua të dëgjoj...
Jo,
Jooo!
Kam hedhur peliçen
Përmbi zgavrra të veshëve,
Zhveshjeve nuk ua shtoi bukurinë...
Mos më prit me ngricat,
Kristale flluskash
Në liqenin e dashurisë sonë.
Ngricë,
Se unë vetëm me Diellin,
Do të bëj Randevouz-mon Seniore...!

XXV

Unë nuk kam halle,
E nuk digjem.
Se s’kam zjarr
Në veten time...
Me Ty dua
Djersën e zhegës dashuri ta fshij
Djersë vullkani
Në Ty
Djersë vullkani
Në mua.
Unë e ti
Shpërthim pa kontrolle,
Llavë flakë e kuqe
Ooo, bre! -
Si vetë gjaku...!

XXVI

Në mbrëmje,
Unë jam unë
Në origjinal,
Si tërë dita vetë.
Në mbrëmje
Pse,
Pse ta thërras bukurinë!?
Me lapsin
Si vetë nusëria e moçme,
Në kutinë e vjetër
Mbuluar me merimanga,
Me të kuq buzësh
Kur buzët
Kështuashtu
Si qershi
E si Molla e Kuqe i kam!
Deri edhe pas mbrëmjes
Kuq unë,
E,
Kuq Qielli
Nga perëndimi.
Aty ku me mua
Bie në gjumë Dielli.
Unë kuq nga Ti
E ti kuq ndoshta
Nga marrja e heshtja,
Që as vetë nuk e di
Përse!?
E unë po -
Po e di...!

III

NË THELLËSINË E NDJENJAVE

Në thellësinë e ndjenjave,
Të kam,
Ty,
Kosovë,
Të kam,
Ty,
Gjakovë...

Aty ku nëna më dha gji,
Mallin kujtoj...

Kjo largësi më ka tretur
Diku thellë,
Në mallin e Shpirtit tim,
Për Ty
Kosovë.
Në mallin e Zemrës time
Për Ty
Gjakovë...

Rrugës së mërgimit,
Larg Vendlindjes,
Larg Gëzimit,
Thurë me kurorën e vetmisë...!