Evoluimin e yjeve lirshëm mund ta krahasojmë me jetën e njerëzve, thjeshtë, yjet formohen kudo në univers nga ngjeshja gravitacionale në një re gazi dhe pluhuri … kjo do të thotë se yjet “lindin”, janë yje foshnje që përgatiten për jetën e tyre fëmijërore dhe fillimisht kjo gjendje fillestare e gazit përmban vetëm hidrogjen, e njohur me emrin protoyll, ndërsa në momentin kur temperatura dhe presioni i madh aty në brendi lejojnë bashkimin e bërthamave të lehta në ato të rënda atëherë yjet e fitojnë statusin e “qytetërimit”, i takojnë vargut kryesor të yjeve, që do të thotë se kjo është mosha e “rritur” e tyre . Ndërsa yjet plaken atëherë kur kalojnë
në fazën e gjiganteve të kuq dhe “mbyllin jetën” në fazën e xhuxhëve të bardhë, të yjeve neutronike apo të vrimave të zeza. (fatbardhësisht gjithësia jonë që nga lindja trashëgon sasi mbizotëruese të hidrogjenit dhe heliumit në gjendje të gazët)
Mësuam se dritësia e yjeve ndryshon për dhjetëra miliarda herë, ndryshimi i dhënë në madhësi yjore është rreth 25,-30m. Temperatura tek pjesa dërrmuese e yjeve në sipërfaqe shtrihet në mes të 3000K – 25000K. Ndryshon edhe rrezja, ka yje me rreze për dhjetëra, qindra, mijëra
herë më të madhe se të Diellit, gjegjësisht xhuxhët e bardhë kanë rreze më të vogël edhe se Toka, vlera më e vogël e të cilëve arrin deri në 0,005Ro.
Nga ana tjetër masat e yjeve ndryshojnë në kufij shumë të ngushtë në krahasim me ndërrimin e dritësisë dhe temperaturës së yjeve, teorikisht kufijtë e ndërrimit të masave shtrihen në mes të 120Mo – 0,05Mo (Mo – masa e diellit).
Trupat me masë më të madhe se 120Mo nuk janë të qëndrueshëm, kurse ata me masë më të vogël se 0,05Mo nuk mund të jenë yje, sepse në brendinë e tyre presioni dhe temperatura janë aq të vogla sa që nuk mund të zhvillohen reaksionet termobërthamore. Masa më e madhe e gjetur e yjeve është rreth 75Mo, kurse ajo më e vogla është rreth 0,08Mo.
Ndër karakteristikat më të rëndësishme që përmendëm gjer tani është masa.
Shumë nga karakteristikat e yjeve janë të lidhura rrënjësisht njëra me tjetrën, një ndër lidhshmëritë e tyre është i ashtuquajturi diagrami “spektër – dritësi”
