Bashkimi dhe vëllazërimi mes muslimanëve. Haxhi bashkon në kohën e caktuar dhe në vendin e caktuar muslimanët e nga e gjithë bota, pa marr parasysh konceptet ndarëse të tyre rreth qështjeve fetare. Aty të gjithë janë pjesë e një safi, të gjithë kanë një Kible, të gjithë i drejtohen një Allahu, të gjithë duan dhe respektojnë një pejgamber dhe të gjithë e dëshirojn të njëjtën gjë, gjegjësisht Xhenetin dhe faljen e mëkateve nga Allahu. Të gjitha këto njësojn dhe unifikojnë muslimanët prandaj duhet të lënë gjurmë të pashlyshme në të gjithë muslimanët. Vllau musliman me të cilin ke një qëllim nuk mundet të jetë armiku yt, ai është miku yt më i mirë i mundshëm pa marr parasysh mosmarrëveshjet konceptuale që mund ti kemi mes vete. Ai unifikim dhe ai bashkim që paraqitet gjatë kësaj periudhe të Haxhit duhet të vazhdoj edhe pas haxhit. Muslimanët janë vëllezër të njëri tjetërit ata i bashkon një Allah, një Pejgamber më gjithë atë që ka ardhur, një Kuran, një Kible, një synim dhe qëllim, prandaj qështjet sekondare nuk duhet të ndikojn në ndarjen dhe përqarjen mes neve. Qështjet primare na bashkojnë e sekondaret i zgjedhin dijetarët. Neve na mbetet të pasojmë bashkimin dhe unifikimin rreth Kuranit.

- Imam ibën Ujejne thotë: “Buzëqeshja është kurthi i dashurisë, kurse mirësia është gjëja më e lehtë; fytyrë e buzëqeshur dhe fjalë e mirë.”

- Ibën Ujejne thotë: “Para se të bëheshim imamë (dijetarë) qeshnim dhe luanim, por tani kur u bëmë nga ata që pasohemi nuk i shohim të lejuar për ne këto gjëra, për shkak se duhet të ruhemi (pasi janë pasqyrë për të tjerët).”

-Lukman Hakimi i thotë birit të tij: “O biri im! Zgjidhi mexhliset (tubimet) me syrin tend! Kur të shohësh një grup të njerëzve që e përkujtojnë Allahun ulu me ta , nëse ti je i dijshëm atëherë ty do të bëjë dobi dituria jote e nëse je i padijshëm, atëherë ata do të mësojnë ty. Ndoshta Allahu do t`i kaplojë ata me mëshirën e Tij dhe ajo mëshirë do të përfshij edhe ty. Kur të shohësh një grup të njerëzve që nuk e përkujtojnë Allahun ne tubim, mos u ul me ta, për shkak se nëse ti je dijetar, atëherë ty nuk do të të bëjë dobi dija jote e nëse je i padijshëm, atëherë ata do ta shtojnë injorancën tënde dhe ndoshta Allahu do t`i godasë ata me dënim, pastaj edhe ty do të godasë dënimi i tyre.”

-Thuhet për urtësinë gjatë ndalimin nga e keqja dhe urdhërimit të së mirës: “Le të jetë urdhërimi yt për të mirë me të mire, kurse ndalesa jote nga e keqja mos të jetë me të keqe.”

- Ali ibën Ebi Talibi thotë: “A dëshironi t’ju tregoj se kush është fakih (i dijshëm) me plotkuptim të fjalës?” Ata thanë po. Ai tha: “Ai njeri që nuk ua humbë shpresën njerëzve nga mëshira e Allahut, ai që nuk i mërzitë nga begatitë e Allahut dhe ai që nuk i siguron njerëzit nga dënimi i Allahut.”

- Gazaliu përmend një thënie të Sufjanit i cili i ka thënë shokëve te tij: “A e dini ju se çka është butësia?” Ata thanë: “Na thuaj, o Sufjan!” Ai tha: “Vendosja e secilës gjë në vendin e tij, ashpërsinë në vendin e tij, butësinë në vendin e tij, shpatën ne vendin e tij dhe kamxhikun në vendin e tij.”

- Sufjan ibën Ujejne thotë: “Nuk është nga dashuria e tepruar e kësaj bote kërkimi i asaj që është e domosdoshme për ty”.

-Transmetohet se një bedevi i pyet banorët e Basrës: “Kush është më i zoti te ju?” Ata i thanë: “Hasan el Basri.” Me çfarë u bë më i zoti?- pyetën sërish. Ata thanë: “Njerëzit kanë nevojë për dijen e tij, kurse ai nuk është i nevojshëm për pasurinë e tyre.” Ai tha: “Sa e mirë është kjo!”

- Seid ibën Xhubejri thotë: “Kjo botë është një pasuri mashtruese për ty, nëse të shtyn të harrosh kërkimin e ahiretit, e nëse të thërret në kërkimin e kënaqësisë së Allahut, ajo është një pasuri dhe përfitim i mirë”.

- Aliu (radijallahu anhu) thotë për zuhdin: “Nëse njeriu posedon tërë pasurinë e kësaj bote dhe me të vepron për hir të Allahut, ai është zahid; dhe në anën tjetër, nëse njeriu e lë tërë pasurinë e kësaj bote, por jo për hir të Allahut ai nuk është zahid”.

- Abdulmelik ibën Abdulhamid Mejmuni thotë për imam Ahmed ibën Hanbelin: “Nuk kam parë asnjë njeri me rroba më të pastra, e që e mbante vetën; mustaqet, flokët dhe me rroba më të bardha se Ahmed ibën Hanbeli.”

- Hasen el Basri thotë: “Kini kujdes nga humbja e kohës në këtë botë, për shkak se kjo botë është plot humbje. Nuk e hap njeriu ndonjë derë të saj e që nga ajo derë mos të hapen edhe dhjetë dyer të tjera”.

-Gjithashtu ai thotë: “Nuk ka asnjë njeri që i madhëron parat e që Allahu mos ta poshtërojë atë”.

Ka thënë Jahja ibn Muadhi, Allahu e mëshiroftë: “Kërkimi i së mirës është i vështirë, ndërsa lënia e së keqes është më e vështirë, sepse çdo të mirë nuk ke nevojë ta marrësh, kurse çdo të keqe duhet ta lësh.”

Thuhet: Të durosh për të mbajtur të fshehtën është më lehtë sesa të pendohesh që e ke zbuluar.

Thuhet: Dijetarët janë më modestë se të tjerët, sikurse uji që qëndron më shumë në vendin më të ulët.

Porosia është dy llojesh: Porosi e të gjallëve për të gjallët- ajo është edukata e mirë, të urdhërosh për të mirë dhe të ndalosh nga e keqja, mos të pasosh epshin dhe të veprosh punë të mira. Porosia e dytë është porosia e të vdekurve për të gjallët para se të vdesin, e këtu obligohen ta kryejnë amanetin, sikurse është lënia e borxhit që duhet të kthehet.

Ka thënë Hakimi: “Për të pasur sukses duhet ta ruash përvojën.”

Kanë thënë: “Kush fillon nga vetja e tij, do të arrijë politikën e njerëzve.”

I është thënë një mbreti që po i mbaronte mbretërimi: “Për çfarë je penduar më së shumti?” Tha: “Punën e sotme që e kam lënë për nesër dhe duke pranuar arsyet, më ka humbur koha kot.”

Disa njerëz i kanë porositur bijtë e tyre duke u thënë: Përmirësoni gjuhët tuaja, se njeriut i mungon ndonjëherë diçka e ai mund ta huazojë nga shoku i tij, p.sh, rrobat, transportin. Mirëpo kush ta huazon gjuhën?

Një njeri tha: “Bëhu ambicioz i diturisë, falës fisnik i shoqërisë, rob falënderues i Perëndisë, i dëgjueshëm në kohë të pleqërisë.”

Bazat e lumturisë


- Mos urrej asnjë njeri, sado që të gabojë ndaj teje!
- Mos u brengos asnjëherë dhe vetëm shtoji duatë!
- Jeto në thjeshtësi, sado që të jesh i ngritur!
- Mendo për të mira, sado që sprovat janë të shumta!
- Buzëqesh (vazhdimisht), edhe atëherë kur zemra të pikon gjak!

Këto janë të bukurat e lumturisë shpirtërore.

Çelësat e së mirës dhe të së keqes

Çelësat e së mirës janë:
- çelësi i xhenetit: teuhidi (njëshmëria e Allahut).
- çelësi i dashamirësisë: besnikëria.
- çelësi i diturisë: pyetja.
- çelësi i fitores: durimi.
- çelësi i namazit: abdesti.
- çelësi i haxhit: ihrami.
- çelësi i suksesit: devocioni.
- çelësi i shtimit të të mirave: mirënjohja.
- çelësi i dëshirave të ahiretit: asketizmi në këtë botë.
- çelësi i përgjigjes: duaja.
- çelësi i imanit: të menduarit për krijesat e Allahut.
- çelësi i jetës së zemrave: meditimi për fjalët e Allahut dhe lënia e gjynaheve.
- çelësi i riskut: istigfari dhe devotshmëria.
- çelësi i krenarisë: respektimi i Allahut dhe i të Dërguarit të Tij.
- çelësi i rahmetit: bamirësia ndaj të tjerëve.

Çelësat e së keqes janë:
- çelësi i çdo mëkati: alkooli, që është nëna e të këqijave.
- çelësi i amoralitetit: muzika dhe dëgjimi i saj.
- çelësi i privimit: përtacia.
- çelësi i hipokrizisë: gënjeshtra.
- çelësi i koprracisë: lakmia.
- çelësi i çdo bidati dhe humbjeje: refuzimi i Sunetit.
- çelësi i çdo të keqeje: miqësia e tepruar me dynjanë.
- çelësi i kufrit (mosbesimit): të gjitha llojet e gjynaheve.